MOTOR MOMENTİ

            Moment; millere, dişlilere ve tekerleklere uygulanan ve onların bir eksen etrafında dönmelerini sağlayan döndürme ve burma çabasıdır. Momentin birimi ( m.kg)’dir.
Md = F.L

Md = Döndürme momenti.........................................m.kg
F = Uygulanan kuvvet.................................................kg
L = eksenler arası uzaklık.............................................m

4-a-) Motorlarda Momentin Oluşması:

            Yanma sonunda elde edilen yanma sonu basıncı, pistonu A.Ö.N.’ ya doğru hareket ettirirken, bu basıncın tümü krank mili dirseğine etki edemez.

ŞEKİL 1-Yanma Sonundaki Toplam Basıncın Bileşenlerine Ayrılması

            Toplam kuvvet A noktasında bileşenlere ayrılır. Bileşenlere ayrılan (R) bileşkesi, pistonu hareket yönünün aksine gitmeye zorlayan eylemsizlik kuvvetinin karşılanmasında, (F) kuvveti ise piston-segman ve silindir yüzeyleri arasındaki sürtünme kuvvetini yaratması nedeni ile harcanır.(P) kuvveti,  piston kolu ekseni doğrultusunda, krank mili dirseğine etki eder.Bu kuvvet en büyük değere, piston kolu ekseni ile, krank mili ekseninin arasındaki açı 90º olduğu zaman ulaşır.
Bilindiği gibi motor fren gücü;

                 F.L.n
Ne= ¾¾¾¾ HP’dir.       Burada;  F.L=Md olduğunu biliyoruz. O halde;
716,2

 

                 F.L.n         Md.n                                                   Ne.716,2
Ne = ¾¾¾ = ¾¾¾¾ HP olur. Buradan Md = ¾¾¾¾¾ m.kg bağıntısı
716,2        716,2                                                          n

yazılır.

Md = Döndürme momenti.......................................................m.kg
Ne = Faydalı güç (Fren gücü).................................................HP
716,2 = Sabit sayı
n = Motor devri..........................................................................dev/dak.

4-a-) Momentin Faydalı Güç İle Karşılaştırılması:

            Motor momenti; motorun devri yükseldikçe azalır.Bunun nedeni dakikadaki devir adedi yükseldikçe emme zamanı kısalır. Silindirlere girecek olan karışım miktarı azalır ve motorun hacimsel verimi düşer.Düşük devirlerde ise, gaz kelebeği açık iken silindirlere daha fazla karışım girebilir.Çünkü emme zamanı daha uzun süre devam eder.

            Moment devirle ters orantılı iken güç devirle doğru orantılıdır.Motordan en fazla momentin elde edildiği, dakikadaki devir adedine rejim hızı denir.Çünkü bu devirde hacimsel verim en yüksek değere ulaşır. Bundan sonraki devirlerde sürtünme kayıpları artar ve emme zamanı kısalır.

 

 

                Motor devri 3500 dev/dak’yı geçtiğinde güç azalmaya başlar. Çünkü hacimsel verim azalır ve sürtünmeler artar.
Düşük devirlerde, moment daha yüksek olduğu gibi devir yükselince de fazla düşmez. Çünkü silindir çapları ve supaplar daha büyük olduğu için silindirlere daha fazla karışım alınarak hacimsel arttırılır.
Diğer tarafta kurs boyu kısa olduğu için, piston ve segman sürtünmesine karşı harcanan güç daha fazla olur.