Soydaş Diller

Yeryüzü dilleri birkaç eski ana dilin, ağızlar, lehçeler ve bağımsız diller olarak dallanıp ayrılmasından doğmuştur.

Soydaş dillerin başlıcaları şunlardır :

Hint-Avrupa :Hint, İran…gibi Asya dilleriyle bütün Avrupa dilleri.

Hami-Sami : İbranice, Arapça…

Çin-Tibet dilleri,

Bantu : Yerli Afrika dilleri,

Ural-Altay : İki koldur :

1 - ) Ural kolu : Fin-Ugur (Macar, Samoyet…) dilleri.

2 - ) Altay Kolu : Türkçe, Moğolca…

Dilimiz, en eski dillerden olan ana Trükçeden gelmiştir.Bu ana Türkçeden gelen dillerin hepsine birden Türk Dilleri denir.

Anadolu Lehçesi

Anadolu’da yerleşen Selçuklular çağında, hatta Osmanlıların ilk yüzyılında Batı Lehçesi devam etmiştir.İlk çğalarında eski Anadolu Türkçesi, yabancı etkilerden uzaktı; Batı Trükçesinin en temiz kolu idi.

Ne var ki az sonra din yoluyla Arapçadan, şiir yoluyla Farsçadan sözcükler ve kurallar almaya başladığı görülür.

20. yüzyıla değin uzayan bu çağın Türkçesine OSMANLICA denildi.

Azer Lehçesi

Batı lehçesi bölgesinin doğu kesimlerinde yerleşen Oğuz boylarının önce ağızlarında, yani konuşmalarında baş gösteren ayrılılar, sonraları kuzeyden gelen Kıpçakların ve İran’da yerleşen İlhanlıların etkisiyle biraz artmış ve yazıya geçmekle ayrı bir lehçe sayılmasına yol açmıştır.

Batı Lehçesi (Oğuzca)

Hazer denizinin Balkanlara ve daha ötelerine uzanan bölgede yerleşen Türklerin yazı diline Batı Lehçesi denilmektedir.Bu lehçe sonraları ikiye ayrılmıştır:

1 - ) Azer lehçesi,         2 - ) Anadolu lehçesi.

Çağatayca

Uygurların islam kültürüne girişlerinden sonra Hakaniye adını alan lehçe, Kutadgu Bilik’le en yüce anıtını vermişti.Timurdan sonra Orta Asya’da önemli bir kalkınma başladı.Uygarlık yönünde olduğu gibi dilde de yeni gelişmeler baş gösterdi.Bir çok şairle birlikte Ali Şir Nevai de bu yüzyılda yetişmiştir; Çağatayca altın çağını yaşamıştır. Nevai’nin muhammesinden :

Bağrıma ey har-ı hicran her zaman sancılmağıl Ey köngül yüz çevr yetse közge gayrin almağıl

Bugünkü lehçemizle :

Bağrıma, ey ayrılık dikeni! her zaman saplama

Kuzey Lehçesi = Kıpçakça

Kuzey - Doğu lehçesi 15. yüzyıla doğru önemlice değişiklik gösteren iki yazı diline ayrılmıştır:

1 - ) Kuzey Lehçesi = Kıpçakça,           2 - ) Doğu Lehçesi = Çağatayca.

Kuzey Doğu Lehçesi

Asya’nın, Avrupa’nın, Afrika’nın bir çok yerlerine yayılan Türk boyları yeni devletler kuruyor, uygarlık yollarında yeni gelişmeler gösteriyor, yeni kültür merkezlerinde yazı çağına giriyordu.Bu türk boylarının yazı dilleri, kendi konuşma temellerine dayandığı için değişiklikler ortaya çıkıyordu.

İslam dini, dile birçok kavramların girmesine yol açınca bu değişiklikler artmış; 11. ve 12. yüzyıllarda birbirinden ayrıca iki yazı dili belirtmiştir:

1 - ) Kuzey - Doğu lehçesi,        2 - ) Batı Lehçesi.

Ağız - Lehçe - Şive - Diyalekt Nedir?

Bir dilin tarihsel, bölgesel, siyasal sebeplerden dolayı ses, yapı ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan koluna diyalekt,şive,lehçe ya da ağız denir.